بریده‌هایی از رمان زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم

چیزی به عنوان برحق بودن من٬، برحق بودن جناح من وجود ندارد، چون طرز تفکر امروز من قطعا بعد از یک یا دو نسل قدری مضحک به نظر می‌رسد؛ شاید تحول جدید آن را کاملا کهنه کرده باشد_ در بهترین حالت٬ بعد از فرونشستن همه ی هیجان‌ها ، به بخش کوچکی از یک روند بزرگ، یک تحول٬ تبدیل شده است. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

طنز روزگار اینجاست که تقریبا همیشه آن کسانی که مدعی حضور در صف اول پیشرفت٬ روشنگری و مانند آن هستند، برای توسل به خون از همه آماده ترند. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

ولی همیشه این اقلیت است که ناخودآگاه رفتار نمی‌کند٬ و به نظرم آینده ی ما٬آینده ی همه٬ به این اقلیت وابسته است. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

سال‌های پیش من سفری به اتحاد شوروی کردم، در یکی از دوره‌های فوق العاده سخت سانسور ادبی در این کشور. گروهی از نویسندگان که با آنها دیدار کردیم می‌گفتند نیایز نیست کارشان سانسور شود، چون چیزی را در خود پرورش داده بودند که «سانسور درونی» می‌خواندند. ما غربی‌ها از اینکه این را با افتخار می‌گفتند منقلب شدیم. ناراحتی ما از این بود که نگرش‌شان در این مورد بسیار ساده‌لوحانه بود، در واقع هیچ اطلاعاتی در باره تحول روان شناختی و جامعه شناختی نداشتند. این «سانسور درونی» همان چیزی است که روان‌شناسان آن را - همچون یک اصل - «درونی کردنِ» فشار بیرونی می‌خوانند و اتفاقی که می‌افتد این است که نگرشی که سابقا نمی‌پسندیده‌اید و در برابرش مقاومت کرده‌اید، به نگرش شما تبدیل می‌شود. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

متحجران به خودشان نمی‌خندند؛ خنده بر حسب تعریف بدعت آمیز است، مگر آنکه بی‌رحمانه به کار گرفته شود و حریف یا دشمنی بیرونی را به کار گرفته باشد. افراد متحجر نمی‌توانند بخندند. معتقدان واقعی نمی‌خندند. تصور آنها از خنده کاریکاتور طنزآمیزی است که فرد یا عقیده مخالفی را استهزاء می‌کند. مستبدان و سرکوبگران به خودشان نمی‌خندند و خندیدن به خودشان را برنمی‌تابند.
خنده ابزاری بسیار موثر است و تنها انسان متمدن، آزاد و رها می‌تواند به خودش بخندد. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

یکایک ما بخشی از آن توهماتِ تسلی بخشِ فراوان و توهمان نصفه نیمه‌ای هستیم که هر جامعه‌ای برای بالا نگه‌داشتن اعتماد به نفس خود به کار می‌گیرد. بررسی این توهمات کار سختی است و در بهترین حالت می‌توانیم امیدوار باشیم که دوستی مهربان از فرهنگی دیگر به ما توانایی بدهد که با چشمانی بی‌طرف به فرهنگ خود نگاه کنیم. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

وقتی دوران تعهد مطلق خودمان را به یک مشت احکام جزمی به خاطر می‌آوریم که حالا به نظرمان رقت‌انگیزند، معمولا لبخند تلخی روی لب‌هایمان می‌نشیند. در همین حال نسل‌های بعد را مشاهده می‌کنیم که این مرحله را طی می‌کنند و از آنجا که می‌دانیم چه قابلیت‌هایی داریم، نگرانشان هستیم. شاید این سخن گزاف نباشد که محبت‌آمیزترین، عاقلانه‌ترین آرزوی ما برای جوان‌ها در این زمانه‌ی پر خشونت باید این باشد که «میدواریم دوره‌ی غرق شدن شما در جنون جمعی، در خود برحق‌بینیِ جمعی، با دوره‌ای از تاریخ کشورتان مصادف نشود که در آن بتوانید عقاید بی‌رحمانه و ابلهانه خود را به مرحله عمل درآورید.» زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ

شست‌و‌شوی مغزی سه محور یا روند اصلی دارد، که اکنون دیگر به خوبی شناخته شده‌اند. اولی تنش است، که به دنبالش آرامش می‌آید. این روند مثلا در بازجویی از زندانی‌ها به کار می‌رود، آنگاه که بازجو به تناوب خشن و با محبت است، یک لحظه قلدری دگرآزار است، لحظه‌ی بعد دوستی مهربان. دومی تکرار است، موضوعی را بارها گفتن یا به آواز خواندن. سومی استفاده از شعار است، تقلیل فکرهای پیچیده به مجموعه‌های ساده‌ی کلمات. این سه محور را حکومت‌ها، ارتش‌ها، احزاب سیاسی، گروه‌های مذهبی، مذاهب همواره به کار می‌گیرند و در گذشته نیز همواره به کار گرفته‌اند. زندان‌هایی که برای زندگی انتخاب می‌کنیم دوریس لسینگ