رمان خارجی
اراسموس، که جایگاه شناخته‌شده‌ای در جنبش اصلاح دین دارد، می‌کوشید برای یاری مردمان مسیحی طرح آموزش آزادمنشانه‌ای را پی بریزد و ایشان را در دستیابی به جوهر معنوی مسیحیت و رسیدن به زندگی بهتر در این جهان یاری رساند. اراسموس به قدرت عقل و تجربه اخلاقی آدمیان و کوشش ایشان در شکل دادن به زندگی نوین ایمان داشت. تلاش‌های او برای احیای جهانی سرشار از احترام و تفاهم، و میراث گرانقدر او در بزرگداشت کلام انسان و نقد و سنجش آرا و افکار حاکم بر جهان مسیحیت، یاد این فرزانه آزاده را در دل اهل اندیشه ماندگار کرده است.