. . . و اثر پر رنج به پایان رسید. شاید چندان خوب از کار درنیامد، اما به هر حال به پایان رسید. و چون کار پایان گزفت ، نگاهش کن، به راستی که خوب هم بود. و از جان او، از عرصه موسیقی و پندار، آثار تازهای سر برآوردند، هیاکلی اثیری و نورانی که معجزهگون و آسمانیصفت، از سرچشمه پایانناپذیری که موطنشان بود خبر میدادند. درست بهسان صدف که آوای دریایی را که از آن صیدش کردهاند در دل خود دارد. توماس مان