روبر آنتلم در نوشتن خاطرات ایام سپری کردهاش در اردوگاههای نازی بر آن بوده تا از داوری و حتی محکوم کردن فردی حذر کند، قضاوت را بگذارد به عهده تاریخ. میشود گفت که دقیقترین رویکرد تحلیل به این اثر (خاطرات - رمان) مشخصا از جانب مریس بلانشو صورت گرفته؛ جالب این که در مواردی رمان درد (نوشته مارگرت دوراس، همسر آنتلم) را آن روی سکه نوع بشر دانسته است: دو قوس مکمل یک دایره، یکی این سو و دیگری آن سوی سیم خاردار.