جنگ کی تمام می‌شود
تعداد کشته‌های جنگ جهانی دوم را ده‌ها میلیون نفر تخمن زده‌اند. از این رقم عده‌ای در میدان نبرد کشته شدند، عده‌ای در بمباران شهرها، عده‌ای در نبردهای دریایی و هوایی و عده‌ای هم در اردوگاه‌های کار یا اردوگاه‌های مرگ جان خود را از دست دادند. شاید امروز درباره انگیزه این همه آدم‌کشی، که در واقع بزرگ‌ترین جنگ خونین تاریخ بشر بوده، بحث زیادی نشود. اما احتمالا پاسخ اصلی را می‌توانم در یک کلمه خلاصه کرد: انسان! باعث و بانی همه قتل‌ها و تجاوزهایی که در این جنگ و همه جنگ‌های تاریخ رخ داده عاملی به نام انسان بوده است: موجودی ازخودراضی و متکبر. خیلی از این جنگ‌ها به ویژه جنگ جهانی دوم را مردمانی آغاز کردند که ادعای تمدن پیشرو و توسعه انسانی داشتند. شاید این طنز تاریخ باشد که سربازان ژاپن توسعه‌طلب، در حمله به چین و کشتار معروف نانجینگ، ده‌ها هزار انسان را کشتند و به هزاران زن تجاوز کردند؛ یا نیروهای روس، که برای فتح برلین و آزادسازی اروپا از ظلم و ستم نازی‌ها وارد این شهر شده بودند، مردان زیادی را کشتند و به زنان بسیاری تجاوز کردند؛ فقط به این دلیل که نیروهای پیروز بودند. جنگ کی تمام می‌شود سفری است به واپسین روز بزرگ‌ترین و خونین‌ترین جنگ تاریخ بشر، جنگ جهانی دوم، و آخرین سنگر فتح‌نشده آلمانی‌ها مقابل نیروهای متفقین.