مجموعه آثار چخوف 10
... ساخالین محل رنج‌های طاقت‌فرساست. رنجی که انسان، چه آزاد و چه تبعیدی می‌تواند آن را تحمل کند. کسانی که در این‌جا و یا نزدیک آن کار می‌کنند. سعی کرده‌اند مسائل مهم و پر مسئولیت آن را حل کنند و هنوز هم مشغولند. متاسفم که احساساتی نیستم. وگرنه می‌گفتم که ما نیز مانند ترک‌ها که به زیارت مکه می‌روند، باید به ساخالین برویم. همچنین دریانوردان و کیفرشناسان باید به همان چشمی به ساخالین نگاه کنند که نظامیان به سواستویل می‌نگرند. از محتوای کتاب‌هایی که خوانده‌ام و آن‌هایی که در حال خواندنشان هستم، پیداست که ما میلیون‌ها انسان را در زندان پوسانده‌ایم بدون هیچ فکر، بربرمنشانه و بیهوده آن‌ها را از بین برده‌ایم. مردم را با غل و زنجیر از میان سرما، ده‌ها هزار ورست، عبور داده ایم. به سفلیسشان آلوده کرده‌ایم. به فسق و فجورشان کشانده‌ایم. بزه‌کاری را رواج داده‌ایم و گناه همه این‌ها را به پای سرپرستان زندانها نوشته‌ایم. حالا دیگر همه مردم تحصیل کرده اروپا میدانند که مقصر ما هستیم نه سرپرستان زندانها. با همه این‌ها می‌گوییم این مسائل به ما ربطی ندارد! سال‌های پرطمطراق شصت، برای بیماران و زندانی‌های تبعیدی کاری انجام ندادند و به این ترتیب مهم‌ترین دستورالعمل مدنیت مسیحی را نقض کردند. در عصر ما کارهایی برای بیماران انجام می‌شود ولی برای تبعیدی‌ها هیچ کار. حقوق‌دانان ما هیچ علاقه‌ای به امور مربوط به زندانها نشان نمی‌دهند. خیر، به شما اطمینان می‌دهم که مسافرت به ساخالین لازم و جالب است. فقط جای تاسف است که من به آنجا می‌روم. نه یک فرد آگاه‌تر به امور که برای برانگیختن علاقه اجتماع استعداد بیشتری داشته باشد.
