روشنایی

ساراماگو رفت تا زمانی را که در اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 نوشته بود بیاورد، رمانی که از همان زمان گم شده بود و وقتی برگشت کتاب روشنایی زیر بغلش بود. در واقع یک دسته کاغذ تایپ شده اما کاغذها نه رنگ و رو رفته و زردشده بودند و نه آسیب دیده بودند، گویی زمان برای این کتاب ارزش و احترام بیشتری قایل شده بود تا کسانی که کتاب را برایشان فرستاده بود، ناشر به او گفته بود که با افتخار آن را چاپ خواهد کرد و این اتفاق در یکی از روزهای سال 1999 افتاد، یعنی زمانی که او در حال نوشتن آخرین صفحه‌های کتاب انجیل عیسی مسیح بود. ساراماگو در پاسخ به ناشر گفته بود نه خیلی ممنون ...