بینوایان 2 (2 جلدی)

ـ آیا ممکن است سرشت بشر به‌کلی دگرگون شود؟ ـ آیا ممکن است همان گونه که ستون فقرات بشر زیر سقفی کوتاه، درهم فشرده و خم می‌شود در آدمی نیز زیر بار فلاکت و فقر عیب پذیرد و به معلولیتی درمان‌ناپذیر دچار شود؟ ـ آیا در روح بشر عنصری الاهی وجود دارد که فساد نمی‌پذیرد؟ فشارهای اجتماعی و اخلاقی آدمی را به تباهی سوق می‌دهند. از نظر ویکتور هوگو، بی‌نوایی و بی‌اعتنایی انسان‌ها به یکدیگر و نظام سرکوبگر و بی‌رحم باعث میشوند تا انسان پاک‌نهاد به زشتکاری روی آورد. او بر این باور است که آموزش و پرورش و حفظ کرامت انسان‌ها تنها راه حل‌های جامعه برای دوری از زشتکاری‌اند. بینوایان نشان می‌دهد که بهترین راه برای تعالی انسان، گذشت و فداکاری است.